Limpopo Yi Hunguta Vukalo Bya Mitirho

Hi Dunisani Ntsanwisi

Holobyenkulu wa Xifundzakulu xa Limpopo, Dokodela Phophi Ramathuba, u amukele hi ku tsaka ku hunguteka ka vukalo bya mitirho, lebyi sweswi byi yaka eka 29.8% — ku hunguteka loku humaka eka 35% hi kotara ya vumbirhi ya 2025.Xiviko lexi xi humesiwile hi Statistics South Africa hi siku ra 11 Hukuri 2025, xi vekisa xifundzakulu xa Limpopo exikarhi ka swifundzakulu leswi swi endlaka kahle swinene eka timhaka ta mitirho eAfrika-Dzonga.

Ku hunguteka loku ku kombisa ku tiyisela ka xifundzakulu, leswi swi endleke leswaku xi hoxa xandla hi 1.2% eka ku hunguteka ka vukalo bya mitirho etikweni hinkwaro, ku fika eka 31.9%. Limpopo yi rhangela emahlweni eka swifundzakulu swa nkombo leswi swi kombiseke ku hunguteka hi kotara ya vumbirhi na ya vunharhu ya 2025. Vanhu vo tala lava va thoriweke va kume mitirho eka swiyenge swa: Vumaki, Vukorhokeri na Mabindzu

Holobyenkulu Ramathuba u vurile leswaku mbuyelo lowu wu tiyisisa swikambelwana swa le ku sunguleni swa xifundzakulu eka ku kula ka ikhonomi. U hlamusele leswaku xifundzakulu xi hoxe xandla hi 0.9% eka GDP ya tiko, leswi swi kombisa ku tinyiketela eka ku tumbuluxa mikateko ya mitirho.

Ku nga ri khale, xifundzakulu xi hlengelete R170 wa tibiliyoni ta tirhandi eka ntirho wa vuvekisi, naswona Holobyenkulu u tiyisisile leswaku kwalomu ka 50% wa vuvekisi lebyi byi fanele ku humelela hi nkarhi, ku vuyerisa vaaki.Ku ya emahlweni, Holobyenkulu u hlamusele leswaku ku yisa emahlweni na ku tumbuluxa mitirho eka xifundzakulu va ta yisa mapfhumba ya nhluvukiso ya vumaki, ku katsa: Ku aka magondzo ya 20 lamantshwa, Ku tumbuluxa mitirho eka xiyenge xa vumaki na Ku tirhisana na Ajesi ya Magondzo ya Afrika-Dzonga. Loko a gimeta, Holobyenkulu u tiyisisile ku tinyiketela ka vufambisi eka ku kondletela ikhonomi yo tiya, ku lwisana na vusweti, xikan’we na ku herisa tihakelo ta le henhla ta vutomi eka vatshami va Limpopo.