Mukhaselara u Lava ku Hlawuriwa Nakambe

Themba Chauke 

Mukhaselara wa Wadi 30, Eric Makondo andlarile xiviko xo leha xa matirhelo ya yena endzhaku ko teka matomu ya ntirho wa vukhaselara kusuka hi lembe ra 2021, laha a kombisa leswi a swi fikeleleke, mitlhotlho eka nkarhi lowu a wu tirheke, xikan’we na leswi a navelaka ku swi fikelela. Xiviko lexi a xi andlaleke hi nkarhi wa nhlengeletano na vaaki, laha a kombiseke matirhelo ya yena kusuka hi lembe ra 2021 ku fika sweswi hi lembe ra 2025. Makondo u tiyisisile ku tinyiketela ka yena eka timhaka ta vukorhokeri ku tiyisisa ntirhisano exikarhi ka swiyenge swa vaaki loko ka ha kongomiwa eka nhlawulo wa minganga wa lembe ra 2026

“Eka tiphurojeke leti endliweke ti fika emakumu hi nkarhi wa mina, swi katsa tindlu ta 45 ta RDP; swihambukelo swa 189 swa ti VIP; ku akiwa holo ya vaaki emugangeni wa ka Jim Nghalalume; Ku antswisiwa ka damu ra ka Mapuve, ku antswisiwa ka xikolo xa le hansi na xa le henhla eka Mapuve; ku khuleriwa ka switarata swa miganga; mphakelo wa mati eEco-Park, ku nghenisiwa ka thangi ra mati ra nsimbhi; xikan’we na ku akiwa ka swibulohana,” wa hlamusela.

U yile emahlweni a vula leswaku tiphurojeke leti ti tumbuluxile kwalomu ka 514 wa

mitirho eka vaaki wa wadi 30, naswona ka ha ri na migingiriko yo hlaya leyi yi nga le ndleleni. Makondo u tshikelerile a vula leswaku migingiriko ya yena a yi kondleteriwi hi tipolotiki, kambe hikokwalaho ka vutihlamuleri bya muyimeri wa vaaki. “Loko ha-ha kongoma eka nhlawulo wa miganga wa 2026, vanhu va fanele ku swi tekela enhlokweni leswaku tanihi mukhaselara na kuva muthoriwa hi vandla ra ANC, a ndzi tirheli ku xava tivhoti, ndzi endla leswi hikuva i ntirho wa mina, naswona mphakelo wa vukorhokeri wu ta ya emahlweni na loko nhlawulo wu ri ekusuhi tanihileswi mfumo wu kunguhataka mapfhumba ya wona,” u ya emahlweni. Makondo u tlherile a tiyisisa leswaku u ta va kona ku tirhela vaaki nakambe loko a hlawuriwa hi vandla xikan’we na ku seketeriwa hi vaaki. “Ndzi ta yisa emahlweni migingiriko ya vukhaselara loko nhlangano wa mina wa ANC, xikan’we na vaaki va wadi 30 loko va ha lava leswaku ndzi va rhangela, hikuva ku na leswi na mina ndzi lavaka ku swi hetisisa, ku fana na ku tumbuluxa tikomiti to hlaya, xikan’we na ku kondletela vuxaka bya kahle bya matirhelo.

U tshikelerile a vula leswaku ntwanano wu na nkoka ku ya emahlweni, leswaku

miganga yi ta fikelela ku navela ka yona. Hikokwalaho swi na nkoka ku va na ntirhisano ku nga ri ku kokelana, laha a vuleke leswaku loko ko nghena mukhaselara un’wana swi ta salerisa vukorhokeri endzhaku. Kasi u kombisile leswaku u andlala xiviko hi nkarhi lowu ku kongomiwaka eka nhlawulo, naswona u lava ku veka matirhelo ya yena erivaleni emahlweni ka vaaki va wadi ya yena.

“A ndzi lava ku tivisa vaaki hi leswi wadi yi tirhiseke xiswona kusukela hi lembe ra 2021 ku fika sweswi, xikan’we na ku andlala makungu ya nkarhi lowu taka. A ndzi yimelanga ku swi endla lembe leritaka leswaku vanhu va ta enhleketa leswaku ndzi swi endlela nhlawulo, xa nkoka hi leswaku a ndzi lava ku ya burisana na vaaki ndzi twa na matitwelo ya vona. Kasi leswi a swi lemukeke leswi swi faneleke ku tirhiwa, swi katsa nkayivelo wa mati, ku fikelela gezi ra mani na mani ra mahala, ku hungutiwa ka gezi, na switarata swa le ndzeni ka miganganga, hi swin’wana swa mitlhotlho leyi a vulaka leswaku swi fanele ku fikeleriwa. Kasi u tshembhsile leswaku timhaka ta gezi ti ta lulamisiwa ku nga se fika n’hweti ya N’wendzamhala.

Kasi u tlherile a kombela van’wamabindzu va le ka wadi leyi leswaku maphepha ya

vona ya fanele ku tshama ya lulamerile leswaku va nga tluriwi hi nkateko wa mabindzu loko ku ta tiphurojeke emugangeni. U kombisile leswaku vanhu va na mabindzu lama nga na maphepha lama nga hundzeriwa hi nkarhi, naswona u va tsundzuxa leswaku va fanele ku endla leswaku swilo swa vona swi tshamisekile.

Makondo u kombisile leswaku eka nkarhi hinkwawo lowu a nga mukhaselara, u

rhangisa emahlweni ku burisana na vaaki hi ku va endzela emakaya, etikerekeni, eka tihlengeletano ta vaaki xikan’we na le ka tihlengeletano to nyika swiviko swa matirhelo. U komberile vaaki ku avanyisa hi ku langutisa ku vonakala ka varhangeri kusukela loko va hlawuriwile hi lembe ra 2021, leswaku va ta teka swiboho swo va hlawula hi lembe ra 2026 ehandle ka nchavo.