Bila u Khomile Mujeko wa Vutsari

Share the News

Hi Themba Chauke

Vonani Bila u velekiwile hi lembe ra 1972, emugangeni wa Shirley, exifundzheninkulu xa Limpopo, kwala tikweni ra AfrikaDzonga, laha a ha tshamaka kona na sweswi. I mutsari wa tibuku ta Ntlhanu ta swiphato hi ririmi ra Xinghezi, na Nhungu wa tibuku ta switori swa lavakulu hi Xitsonga, Xipedi na Xinghezi.

I Muphati, Xiyimbeleri, Muhundzuluxi, Muleteri wa vutsari na vuhleri. U thwasile eka tidyondzo ta MA eka timhaka ta vutsari (hi tinyeleti) kusuka eyunivhesithi ya Rhodes, kwala Afrika-Dzonga. Bila i mabulandlela eka timhaka ta vuphati laha tikweni-musunguri tlhelo muhleri wa buku ya swiphato ya Timbila, Mukandziyisi wa tibuku ta Timbila na ku va mutumbuluxi wa Timbila Writers’ Villlage, ndhawu leyi yi kumekaka ematikoxikaya ya vatsari. Hi lembe ra 2023, u hlerile New Coin, leyi yi kandziyisiweke hi va Institute for the Study of Englishes in Africa (ISEA), eyunivhesithi ya Rhodes.

U tekile xiave xa le henhla eka ku vona leswaku mitirho ya vaphati lava tekeriwaka ehansi ya hangalasiwa naswona u le ku akeni na ku hlohlotela vaphati lava va ha kasaka, hi ku endla tihlengeletano to dyondzisa na ku hlohlotela vutsari byinthswa. Bila u tsala hi ririmi a Xingezi na Xitsonga, ririmi ra manana.

U hlayile na ku phata swiphato swa yena eBelgium, Sweden, Holland, France, Portugal, Germany, Switzerland, Ghana, Brazil, Finland, Ethiopia, Algeria, Indonesia na China. Hi lembe ra 2005 u hlawuriwile eka masagwadi ya Vuphati ya Daimler Chrysler South African Poetry Award. Hi lembe ra 2012 na 2013, u fikelerile emaninginingini laha a nga kuma xiyimo xa vumbirhi eka masagwadi ya vuphati ya European Union Sol Plaatje Poetry.

Swiphato swa yena swo hlaya swi hundzuluxiwile ku ya eka tindzimi to hambana-hambana to fana na Indonesian Bahasa, Turkish, French, Dutch, Swedish, German, Spanish, Chinese na Portuguese. Hi lembe ra 2016, Bila na Max Marhanele, va humelerisile dikixinari yo sungula ya ririmi ra Xitsonga, Tihlungu ta Rixaka. Swin’wana swiphato leswi swi hlengeletiweke swa Bila swi katsa; No Free Sleeping (laha a nga tirha na Donald Parenzee na Alan Finlay, 1998); In the name of Amandla (2005); Magicstan Fires (2006); Handsome Jita (2007) xikan’we na Bilakhulu! Longer Poems (2015).

Bila u endlile vuhundzuluxi bya tibuku to hlaya ta vana kusuka eka Xinghezi ku ya eka Xitsonga, leti ti katsaka Nhlampfinyeleti Sammy yi hlangana na Swibodze swa Lwandle kusuka eka Sammy the sea star meets Sea Turtles) na Nhlampfinyeleti Sammy u Hlangana na Timhongolwana kusuka eka Sammy the Sea Star meets Dolphins (hi Manichand Beharilal & Thea Wallace); Mukapu; Xitayili xa Rafiki; (Rafiki’s Style); Mudyondzisi wa Mina (My Teacher) hi Zimbili Dlamini & Jesse Pietersen). Bila u tekile nsati naswona u na vana va Mune. Bila i mudyondzisi wa tidyondzo ta Xinghezi eYunivhesithi ya Limpopo.

U na ntokoto wa le henhla eka nhluvukiso wa vaaki, vuleteri na migingiriko ya ndhavuko, U kumile nseketo eka timhaka ta dyondzo ya vutsari leti ti katsaka PEN Flemish eyunivhesithi ya Antwerp (UFSIA) hi lembe ra 2006, na ya Château de Lavigny Writing Residency eSwitzerland hi lembe 2017.

U tirhile eka migingiriko ya nhluvukiso kusukela eka mihlangano yo ka yi nga ri ya mfumo ku hundza malembe ya 20, ku katsa na ku endla vulavisisi, ku lulamisa vuleteri bya nhluvukiso, ku kurisa mihlangano, mafumelo, timhaka ta ndhavuko, mulweri wa tifanelo ta vanhu, migingiriko yo hambana-hambana naswona u na malembe yo hundza khumentlhanu eka xiyimo xa vufambisi. U tumbuluxile mihlangano yi nharhu yo ka yi nga ri ya mfumo, run 1, na
ku sungula tiphurojeke ta nkoka etindhawini ya vaaki, etikweni na le misaveni hi ku angarhela.

Enkarhini wa sweswi, Bila u le ku endleni ka tidyondzo ta Vudokodela (PHD) eka timhaka ta Vutsari, eyunivhesithi ya Wits.

Mathunse Hlukani

Hlukani Mathunse is a talented journalist and media professional with a passion for storytelling and community engagement.

Mathunse Hlukani has 541 posts and counting. See all posts by Mathunse Hlukani

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *