Mukhalabya wa Manyala a Khomiwa

Hi Themba Chauke

Xiyenge xa maphorisa ya Afrika-Dzonga xo lwisana na vukungundzwana exifundzheninkulu xa Limpopo xi khomile muehleketeleriwa wa xinuna wa malembe ya 60, Azwindini Gabriel Mugwari, hi swihehlo swo koxa mali na ku tiendla mutirhela mfumo. Mugwari u khomiwile hi siku ra ti 29 Dzivamusoko 2025, etindhawini ta le Thohoyandou.

Ku vuriwa leswaku hi siku ra ti 11 Ndzhati 2024, mumanagari u teriwile hi wanuna loyi a nga tivekiki loyi a titiviseke tanihi murindzi wa le jele eThohoyandou. U vurile leswaku a nga pfuna n’wana wa wa jaha wa wansati loyi hi ku kuma ntirho eka Ndzawulo ya Makhotso, ntsena loko a n’wi hakela ntsengo wa R15, 000. Kwalaho lava vambirhi va cincanile hi vuxokoxoko bya tiqingo.

Kasi hi siku ra ti 12 Ndzhati 2024, hi nkarhi wa xidyambu, muehleketeleriwa u tihlanganisile na mumangari a kombela tihakelo to sungula ta ntsengo wa R3, 500. Va vuye va hlangana eSibasa, laha wansati a nyikeke wanuna loyi mali. Muehleketeleriwa u tlherile a teka na maphepha yo endla swikombelo swa ntirho swa n’wana wa wansati loyi, a n’wi byela leswaku vutiolori byi ta sungula ku nga ri khale.

Hi siku ra 16 Ndzhati 2024, Mumangari na jaha rakwe va hlanganile nakambe na muehleketeleriwa exitichini xa maphorisa xa Thohoyandou, laha va komberiweke ku sayina maphepha lawa a ku vuriwa leswaku i ya ntirho, xikan’we na ku hakela ntsengo wa R7, 000. Endzhaku ka nkarhinyana va endlile tihakelo leti, un’wana wa muaki loyi a swi nga n’wi khomangi kahle, u tivisile mumangari leswaku muehleketeleriwa a ku nga ri mutirhela mfumo.

Matshatshala yo sungula yo hlotana na muehleketeleriwa ma hlulekile, kambe u ve a kumeka endhawini ya mathekisi ya Thohoyandou. Kwalaho u vuyisile R5, 000. A vula leswaku se a tirhisile R2, 000, laha a nga tshembhisa ku hakela leyi yi saleke. Ku landzela nandzu lowu wu mangariweke ximfumo hi siku ra ti 29 Dzivamusoko 2025, maphorisa ma pfurile nandzu xikan’we na ku khoma muehleketeleriwa. Hi nkarhi lowu a khomiweke hi wona, mu ehleketeleriwa u kumiwile a ri na swiambalo swa varindzi va makhotso.

Muehleketeleriwa a tivonakarisile emahlweni ka Khoto ya Majisitarata wa Thohoyandou hi Ravunharhu, ti 30 April 2025. U languteriwa ku tivonakarisa nakambe ekhoto hi Ravutlhanu, ti 2 ta Mudyaxihi 2025, ku endla xikombelo xa beyili ximfumo.

Xandla xa Khomixinara wa Maphorisa ya Xifundzhankulu xa Limpopo, Major-General Samuel Manala, u hoyozerile Xiyenge xo Liwsana na Vukungundzwana xa Xifundzhankulu ku tirha hi vurhonwana eka nandzu lowu. U tlherile a lemukisa vanhu lava va nga le ku ringeteni ku ku tekela vanhu lava lavaka mitirho timali. U tlherile a kombela vaaki ku mangala vanhu lava koxaka timali hi ku va tshembhisa swivandla swa mitirho, na ku tivonela eka maendlelo ya muxaka lowu.