Nsawutiso wa mavabyi

Hi Mkateko ndlovu

Ndzawulo ya Rihanyo yi tsundzuxa vhiki ra Ntlhavelo/Nsawutiso wa Afrika. Ndzawulo ya Rihanyo yi hlohlotela vatswari na vahlayisi ku tiyisisa leswaku vana va vona va le ku kumeni ka misawutiso hi ndlela leyi faneleke, tanihi leswi Afrika-Dzonga ri  hlanganeke na matiko man’wana ya Afrika ku tlangela Vhiki ra Ntlhavelo ra Afrika ku sukela ti 23-30 Dzivamusoko ku tlakusa matimba yo ponisa vutomi bya vanhu ni ku ku sirhelela vanhu va malembe hinkwawo eka mavabyi lama ma nga siveriwaka hi nsawutiso wo fana na nhlokonho, timps, rubella, polio, diphtheria na swin’wana.

Ndzawulo ya rihanyo yi tsundzuxa vaaki leswaku va endzela tliliniki ya le kusuhi ku ya kuma nsawutiso. Vhiki ra Ntlhavelo ra Afrika ri tlangeriwa hi nkarhi wun’we na swifundzha swin’wana swa Nhlangano wa Rihanyo wa Misava ehansi ka nhlokomhaka ya Vhiki ra Ntlhavelo wa Misava (WIW), naswona ri kongomisa ku tiyisisa vuyimeri bya mfikelelo wo antswa wa nsawutiso eka vanhu hinkwavo.

Kuya hi Nhlangano wa Rihanyo wa Misava, nsawutiso wu sivela exikarhi ka 3.5 ku ya eka 5 wa mamiliyoni ya mafu lembe na lembe eka mavabyi yofana na mukhuhlwani, diphtheria, tetanus, pertussis na swimungwamungwana.

Ndzawulo yi tirhisana na swifundzankulu na vakhomaxiave van’wana ku lulamisa swivandla swa ntlhavelo na ku antswisa ku hlanganisiwa ka ntlhavelo etikweni. Ndzawulo yi ta tirhisa pfhumba ra 2025 ku tiyisisa migingiriko ya ntlhavelo na vuleteri ku pfala swivandla swa masocha ya miri eka swifundzankulu leswi nga tirhiki

kahle leswi nga tiviwa tanihi leswi nga na nhlayo ya le henhla ya vana lava nga tshungulekangiki kahle na lava nga kumangiki kahle nsawutiso, lava va tlhelaka va tiviwa tanihi vana va mpimo wa le hansi.

Ndzawulo ya rihanyo yi vonile swi fanerile leswaku yi endla matshalatshala yo sivela ku tumbuluka ka mavabyi lawa ya nga siveriwaka hi nsawutiso eka swifundzhankulu hinkwaswo.

Misawutiso hinkwayo leyi nga eka nxaxamelo wa Rixaka ya Ntlhavelo yi nyikiwa mahala eka tindhawu hinkwato ta nhlayiso wa rihanyo wa le henhla etikweni hinkwaro, naswona vatswari na vahlayisi va vana va hlohloteriwa ku kambela swibukwana swa vana wa vona xa Ndlela yo ya eka Rihanyo na ku yisa vana va vona eka ndhawu ya rihanyo ku ya tshungula loko vana va fanele ku kuma vutshunguri.

Loko n’wana a kayivela nsawutiso swi na nkoka leswaku vatswari va swi tekela enhlokweni va yisa n’wana etliliniki.