Dok a tsundzuxa rixaka hi nkoka wa mihandzu

Share the News

Hi N’gakane Malatji

Dok Mdungazi Knox Maluleke u tirha hi tidyondzo ta vuhumelerisi bya swimilana na mihandzu eka Ndzawulo ya Mbango eYunivhesithi ya Afrika-Dzonga (UNISA). Kasi Dok Maluleke va nghenelela ngopfu eka sayese ya vuhumelerisi bya swimilana swa xintu na vuhumelersisi bya swimilana swa mintsembyani ya xintu.

Swimilana swa xintu i mihandzu leyi kotaka ku kula yi nga hlayisiwi hi hina vaaki. Mihandzu leyi yi kurisiwa hi ntumbuluku a yi lavi ku hlayisa hi vanhu.
Mihandzu leyi yi hanya ehansi ka xungeto wo hela tanihileswi loko tiko na miganga yi kula hina vanhu ha yi tsemelela tanihi ndlela yo kuma ndhawu yo tshama kona. Hi ntumbuluku mihundzu ya kota ku hanya eka maxelo ya ndhawu leyi kumekaka eka yona kambe hina vanhu ha yi tsemelela hikwalaho ko lava tihunyi na tindhwau to tshama leswi nga swona swi nga nxungeto eka vana lava nga tswariwaka tanihi leswi va nga ta tsandzeka ku tiva leswaka loko hi vulavula hi ntoma hi vula yini.

Unisa eka nkari wa sweswi yi le ku endlani ka mindzavisiso ya leswaku xana loko munhu a dya mihandzu leyi u vuyeriwa hi yini eka mirhi wa yena leswaku eka mundzuku vanhu va ka hina va ta kota ku kuma mihandzu leyi na le mavhengeleni lamankulu laha Afrika-Dzonga. “Khale vanhu va ka hina a hi dya mihundzu hi nga tivi leswaku xana eka ntoma ku na yini sweswi hi lava ku tiva hi tlhela hi endla leswaku vanhu va kota ku xava lomu emavhengeleni ku kotisa tirhebeyila hi ti xavaka kasi a swi kona exifundzeninkulu xa Limpopo hi ntumbuluku” marito ya Dok Maluleke.

Mihandzu leyi yi na matimba yo endla swilo swo fana na byalwa, tinamuneti, swakudya, mitsembyani kasi na leyi nga endlaka swinyaganyisi. Muhandzu wo fanisa nkanyi wa kota ku dyiwa wu tlhela wu endla namuneti kasi hina hi tlhela hi endla ni byalwa ku suka eka wona.

“Hina hi tirhisa swilo swo hlayisa ku tiyisisa leswaku namuneti ya hina yi tshama ku ri namuneti a yi boli yi endla byalwa hikwalaho sayese ya swakudya yi na nkoka swinene” marito ya Dok Maleleke. Xiyimo xo bola ka makanye swi endla byala hikokwalaho hi lava ku tlhela hi kuma ndlela yo endla leswaku makanyi ya hina ya nga boli swi endla byala.

Muhundza wa nkanyi wu tlhela wu tirha tanihi xitirhisiwa xa nhlonghe laha wu hlayisaka nhlonge ya munhu. A hi mankanyi ntsena lawa hi nga ku endleni ka mindzaviso na ntsengele” ku hlamusela Dok Maluleke.

Ntsengele wu na swilo leswi kotaka ku dlaya swilo leswi lwisanaka na masocha ya mirhi leswi kotaka ku dlaya swilo leswi nga lavekeki engatin ya munhu. Dok Maluleke va hlaya leswaku makwakwa ya ko ta ku hlerisa ku halaka ka ngati endzeni eka mirhi wa munhu kasi nhlangula wu horisa mavabyi yo hambana-hambana, wu endla hambi ku ri namuneti kasi wu tlhela wu endla inki ya xitsalu xa hina.
DOK Maluleke va tlhela va hlamusela nsinya wa Chuguru tani hi nsinya lowo nga tirhaka ku endla namuneti, Jamu ku endla swidzungela swa vhiniga leyi nga tirhisiwaka ku sivela ku bola ka swilu, vhiniga yi tlhela yi endla munhu a hunguta ntikelo wa miri.

DOK Maluleke va khensa Ndzawulo ya Timhaka ta Mbango kwala xifundzeninkulu xa Limpopo eka matimba ya vona ku hlayisa mihandzu leyi.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *