Matiko ya misava ya lemukisa hi xiyimo xa ku cinca ka nhlonge

Share the News

Hi Ntsakisi Gracia Chauke

Siku ra ti 25 Khotavuxika ri tiveka tani hi siku ra Misava ra Vitiligo. Lembe na lembe matiko ya misava ya tlangela no lemukisa hi xiyimo xa nhlonge laha munhu a lahlekeriwaka hi muhlovo.

Kasi siku leri ri tirha tani hi pulatifomo yo lwisana na ku soriwa, ku tlakusa ku amukeriwa, na ku seketela lava khumbiwaka hi Vitiligo. Hi ku kurisa ku twisisa na nseketelo, Siku ra Misava ra Vitiligo ri nyika matimba eka vanhu ku amukela ku hlawuleka ka vona.

Vitiligo i xiyimo xa nhlonge laha ku vumbekaka swiphemu swo basa eka nhlonge hikokwalaho ka ku pfumaleka ka muhlovo [pigment] leyi humelerisaka melanin. Vitiligo yinga khumba ndhawu yin’wana na yin’wana ya nhlonge, kambe hi ntolovelo yi humelela exikandzeni, enhan’wini na mavoko, hambi ku ri emilenge.

Hambiswiritano, xiyimo lexi a xo endleka eka munhu wun’wana na wun’wana, Vitiligo yi vangiwa hi ku pfumaleka ka muhlovo lowu vuriwaka melanin eka nhlonge. Melanin yi endliwa hi tisele ta nhlonge leti vuriwaka ti- melanocyte, naswona yi nyika nhlonge ya munhu muvala wa yona.

Eka vitiligo, a ku na ti-melanocyte leti tirhaka hi ku hetiseka leswaku ti humesa melanin leyi eneleke eka nhlonge ya munhu. Leswi swi endla leswaku ku va na swiphemu swo basa eka nhlonge kumbe misisi ya munhu.

Hi ku ya hi vulavisisi, ku ni mixaka yimbirhi ya xiyimo xa Vitiligo kunga Non-segmental na Segmental Vitiligo. Eka Segmental Vitiligo (muxaka lowu nga tolovelekangiki ngopfu) ku hlamuseriwa leswaku wu vangiwa hi tikhemikhali leti humesiwaka eka makumu ya misiha ya nhlonge ya munhu. Tikhemikhali leti ti ni chefu eka tisele ta nhlonge ta melanocyte.

Kasi Non-segmental Vitiligo leyi ku nga muxaka lowu tolovelekeke swinene wu hlamuseriwa tani hi xiyimo xa autoimmune.

Eka swiyimo swa autoimmune, masocha ya miri a ya tirhi kahle. Ematshan’weni yo hlasela tisele leti nga lavekiki emirini, to tanihi switsongwatsongwana, ku hlaseriwa tisele ni tinyama ta miri wa munhu leti hanyeke kahle. Loko munhu a ri na Non-segmental Vitiligo, masocha ya miri ya herisa tisele ta nhlonge ta melanocyte leti endlaka melanin.

N’wambhuri ku suka emugangeni wa Majeje ePhalaborwa Eulanda ‘Yolanda’ Monyai, hi wun’wana wa vanhu lava hanyaka na xiyimo xa Vitiligo. Monyai u vile munhu wa ndhuma swinene endzhaku ka loko a joyinile nongonoko lowu a wu vitaniwa Big brother Mzansi. Swa ha te tano, Monyai u ve a yimisiwa eka nongonoko endzhaku ka loko a vule marito lawa a ya fambisana na madzolonga ya rimbewu.

Hambiswiritano, Monyai u sungule ku tiveka swinene laha a nga avelana na vanhu mayelana na xiyimo xa nhlonge wa yena. Monyai uvule leswaku nhlonge wa yena wu sungule ku cinca hi lembe ra 2013, laha a nga huma thosi ro basa leri a ri ya ri kula no endla xivumbeko xa mepe.

“ a ndzi ri na 23 wa malembe loko nhlonge wa mina wu sungula ku cinca, an dzi nga twi kuvava naswona a ndzi nga vabyi, leswi a swi endla ndzi ehleketa ku ndzi nga va ndzi lo loyiwa,” ku hlamusela Monyai.

Loko a ya emahlweni a hlamula, Monyai u vule leswaku kuya hi madokodela, xiyimo xa Vitiligo xi nga ha vangiwa hi ntshikelelo wa miehleketo lowu vaka kona eka munhu nkarhi wo leha swinene. Kasi mhaka yin’wana hi leswaku a ku na murhi wo tshungula xiyimo lexi, munhu o fanela ku ti amukela tani hi leswi vanhu votala va velekiwaka va nga ri na xona xiyimo lexi kambe xi tumbulukaka loko va karhi va kula.

Loko a gimeta Monyai u vule leswaku ku na swin’wana swiyimo swa Vitiligo leswi fambelananka na fukuzani. Hambiswiritano, a nga na vuxokoxoko byo khomeka ku hlamusela kuya emahlweni.

Mindzavisiso yi kombisa leswaku munhu a nga ha va ekhombyeni lerikulu ro khomiwa hi xiyimo xa Vitiligo loko endyangwini lowu a humaka eka wona ku ri na matimu ya swiyimo swin’wana swa autoimmune.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mathunse Hlukani

Hlukani Mathunse is a talented journalist and media professional with a passion for storytelling and community engagement.

Mathunse Hlukani has 381 posts and counting. See all posts by Mathunse Hlukani

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *