Holobyenkulu a Kambela Ndhawu ya Musina

Hi Themba Chauke

“Hi tsakile ku va kona etindhawini ta Musina, vito leri ri nga na matimu lama fuweke swinene. Hi ririmi ra Tshivenda, ‘Musina’ swi vula nchumu lowu hatlisaka ku onhaka, xivulavulelo lexi xi kombisaka mitlhlotlho na vuswikoti lebyi byi nga se khumbhiwaka eka xifundzhantsongo.” Lawa i marito ya Holobyenkulu wa Xifundzhankulu xa Limpopo Dokodela Phophi Ramathuba eka ntirho wa xifundzhankulu wo kambela migingiriko etindhawini letiya.

Holobyenkulu u kombisile hi xikombiso xa ku kumeka ka koporo enkarhini lowu hundzeke endhawini liya, laha a vuleke leswaku leswi swi onhile ntshembo wa vaaki wo kuma nsuku tainhilaha a va languterile ha kona, U vurile leswaku ndhawu ya Musina i ndhawu ya nkoka swinene loko swi ta eka timhaka ta ikhonomi eka xifundzhantsongo xa Vhembe.

Loko a ya emahlweni a hlamusela hi vito ra Musina kusuka eka ririmi ra Tshivenda, u kombisile leswaku i nhlanganiso wa marito lama katsaka: Mu (suku) wau (sina) (nsuku wu onhakile) laha a vuleka leswaku lava a va ehleketa leswaku va kumile nsuku endhawini liya, loko va sungula ku endla migingiriko ya ku cela migodi, va kumile leswaku va cela koporo. Ku vuriwa leswaku migingiriko ya migodi ya koporo yi gimetiwile ku ceriwa endhawini lieya hi malembe ya va 1990.

Dok Ramathuba u kombisile leswaku rifuwo ra Musina a ri le ka nkarhi lowu hundzeke nstena, kambe na rifuwo leri ri nga ha kumekaka swinene. Doroba ra Musina hi rona ndlela yo sungula yo nghena etikweni ra Afrika-Dzonga kusuka eka matiko ya Afrika, hambiswiritano, nhluvuko endhawini leyi wu salerile endzhaku loko wu fananisiwa na migingiriko ya vanhu lava va nghenaka laha tikweni hi ku tirhisa ndhawu leyi.

U tlherile a kombisa leswaku loko va ha endla migingiriko yo kambela timasipala eka Migingiriko yo Nhluvukisa wa Xifundzhantsongo, va lava ku vona ku cinca ka le henhla eMusina na le ka Xifundzhatsongo xa Vhembe, ku lwisana ni vusweti xikan’we ni ku pfumaleka ka mitirho.

Hambiswiritano, xifundzhantsongo xa Vhembe xi langutanile ni mitlhotlho ya vafambisi va tindzawulo, swiphiqo swa mati, tindlu na vahlampfa lava va nghenaka laha tikweni swi nga ri enawini laha Holobye a kombiseke leswaku xifundzhankulu xi ta swi tekela enhlokweni.

U kombisile leswaku loko swi ta eka timhaka ta mati, timasipala ti fanele ku thola vanhu lava va nga na vuswikoti ku ololoxa swihiqo leswi ku nga ri ku thola vanhu ntsena.