Sirhelela ndyangu wa wena eka switsotswana swa le Marhumbyini

Hi Mutsari wa hina

Ravuntlhanu, 10 February 2023, Handle ka vutshunguri, ti tapeworms tinga fika eka 15 wa timitara letikulu swinene eka marhumbu ya munhu. Lowu i muxaka wun’we ntsena wa ku tluleriwa hi switsotswana leswi tolovelekeke swa parasitic intestinal worm leswi mindyangu ya Afrika Dzonga yifaneleke ku switiva naku teka magoza ya ntolovelo yo lwisana na swona.

“Ku nga khathariseki leswaku hi tsakela ku ehleketa hi swona kumbe e-e, switsotswana swa le marhumbyinii swi tolovelekile ku tlula ndlela leyi vanhu vo tala va swi xiyaka ha yona. Switsotswana leswi swile ka mbango hinkwako laha hi rhendzeleke swi lava vahlaleri, naswona swinga tlulela mindyangu hinkwayo hiku olova,” ku vula muendli wa tikhemisi Joy Steenkamp wa Medipost Pharmacy courier pharmacy.

“Matandza ya ti- pinworm i matsongo swinene lero  ma nga hefemuriwa, kasi ti- hookworm leti nga emisaveni tinga nghena emirini hi ku famba hi milenge leyi nga ambalangiki nchumu, naswona hakanyingi ti- tapeworm ti dyiwa swi nga ehleketi eka nyama kumbe tinhlampfi leti nga swekiwangiki ti upfa kahle. Mindyangu leyi nga ni vana ni swifuwo swa le ndlwini na yona yi langutana ni khombo lerikulu ra switsotswana leswi nga ni switsotswana leswi nga emarhumbyini.”

Hambi leswi hakanyingi ku nga riki na swikombiso, ngopfu-ngopfu eka swiyimo swo sungula swa ku hlaseriwa, khoso ya mirhi yo susa switsotswana ya bumabumeriwa eka swirho hinkwaswo swa muti na swifuwo swa le ndlwini nkarhi na nkarhi.

“Ku bumabumeriwa leswaku hi teka magoza ya vuxiyaxiya yo susa switsotswana kambirhi hi lembe. Tani hi leswi swivungu swa le marhumbyiniswi hangalakaka hi ku hatlisa, un’wana ni un’wana ekaya, ku katsa ni swifuwo swa le ndlwini, u fanele ku nwa khoso ya mirhi yo dlaya switsotswana hi nkarhi wun’we leswaku swi nga tlheli swi tluleriwa.”

Tinxaka ta switsotswana swa le malungwini 

• Ti hookworms ti tiveka tani hi ti helminths leti hundziseriwaka emisaveni. Switsotswana leswi swinga nghena eka nhlonge ya milenge ya wena, naswona ku tluleriwa swinga vanga ku pfimba loku vavaka, naswona eka swiyimo leswikulu swinga endla leswaku kuva na ku kayivela ka ngati ka iron na ku pfumaleka ka ti protein.
• Whipworm na roundworms swinga ku tlulela loko u khomamisava leyi thyakeke leyi hlanganaka na nomu wa wena, hambi loko yinga vonaki hi tihlo. Mavabyi yo tika, lawa yanga tshunguriwangiki ya whipworm yanga vanga anemia kasi mavabyi lawa yakulu ya roundworm yanga endla leswaku kuva na ku hisa ka miri, ku khohlola xikan’we na swiphiqo leswinga vaka swinene swa ku vona.
• Ti pinworms ti khumba vanhu ntsena naswona ti khomiwa hi ku hefemula kumbe ku khumba swakudya kumbe swilo leswi thyakeke, ku katsa na swiambalo swa le mubedweni kumbe swiambalo. Swikombiso swa kona swi katsa ku pfimba ka xirho xa le ndzeni lexi nga endlaka leswaku munhu a nonon’hwa ku etlela ni ku nga tshamiseki.
• Ti tapeworms i swirho swa ndyangu wa ti flatworm naswona tinga nghena emirini wa munhu hiku dya tihlampfi letinga swekiwanga kahle, nyama ya homu kumbe nguluve, kumbe hi ndlela ya manyoro-nomu.

Switsundzuxo swo sivela

 “Ku sivela ku tluleriwa hi mavabyi hilaha swi nga kotekaka hakona, magoza man’wana ya vuhlayiseki lama pfunaka ma katsa ku basisa manyoro ya swifuwo swa le ndlwini emakhwameni u ri ni vuxiyaxiya leswaku u nga ma khumbi, ku funengeta migodi ya sava ya vana loko yi nga tirhisiwi ni ku hlamba mavoko nkarhi na nkarhi, ngopfu-ngopfu endzhaku ko ya exihambukelweni , ku khoma swifuwo swa le ndlwini, ni ku nga si dya ni ku lunghiselela swakudya.

“I swa nkoka nakambe ku hlamba mihandzu ni matsavu ni ku sweka swakudya hi vukheta. Ku hlantswaswilo swa le kaya nkarhi na nkarhi, ku katsa na ku hlantswaswiambalo swa le kaya ematini yo hisa, swi nga tlhela swi dlaya switsongwatsongwana naswona swi pfuneta ku sivela switsotswana swa le marhumbyiniku hangalaka ekaya,” Steenkamp wa engetela.

Vutshunguri bya le kaya

 “Hi khensa, ku ni tindlela to tshungula leti nga kona handle ka xileriso xa dokodela. I swa nkoka ku nyikela nyingiso eka switsundzuxo swa ku nghenisiwa ka phasela, tanihileswi murhi lowu wu nga riki wa vavasati lava tikeke kumbe vana lava nga ehansi ka lembe rin’we,” ku vula yena.

Vunyingi bya mavabyi ya switsotswana swa le malungwini ya nga tshunguriwa hi mpimo wun’we kumbe kambirhi hi siku khoso ya masiku manharhu ya mebendazole, leyi kumekaka eka tikhemisi ku katsa na shop.medipost.co.za. Yi xavisiwa ehansi ka mavito yohambana hambana ya brand, yifika hi xivumbeko xa tablet kumbe suspension. Loko swilaveka, tiphilisi tinga pfotlosiwa kutani ti mitiwa hi mati.

Switirhisiwa swo titshungula leswi xaviweke eka Medipost Pharmacy swi yisiwa hi ndlela leyi hlayisekeke, hi vutlhari, na hi ndlela yo olova eka adirese yin’wana na yin’wana eAfrika-Dzonga. Ku rhumeriwa ka mirhi i mahala loko swi hlanganisiwa na ku rhumeriwa ka mirhi leyi nga tshungulekiki.

“Vuyelo byo biha a byi tolovelekanga hi vutshunguri bya nkarhinyana bya switsotswana swa le malungwini. Murhi wutsongo swinene wu amukeriwa ehandle ka xirho xa le ndzeni ka khwiri, tani hileswi murhi lowu wu tirhaka hiku khumbana na marhumbu laha switsotswana switala kuva kona loko swinga se herisiwa hi miri. Kambe minkarhi yin’wana vanhu va nga ha va ni ku pfimba ka khwiri, ngopfu-ngopfu loko va tluleriwa hi mavabyi lamakulu,” ku xiya Steenkamp.

Vanhu lava nga na ku twa na ku nga twanani na swiaki leswi tolovelekeke leswi nga tirhiki va fanele ku kambela kambirhi na muendli wa vona wa mirhi na lebula ya mirhi ku kuma swiaki, swo fana na sucrose kumbe switolwa exikarhi ka swin’wana, naswona va burisana hi xivangelo xihi na xihi lexi nga vaka kona xo vilela na dokodela wa vona.

“Un’wana na un’wana a nga khumbeka hi switsotswana swa le malungwini, u nga yimeli swikombiso swa ku tluleriwa. Languta ndyangu wa wena hi ku siveriwa ka switsotswana nkarhi na nkarhi tanihi xiphemu xa xiyimiso xa wena xa lembe na lembe xa rihanyo na vuhlayiseki,” Steenkamp wa gimeta.