African Climate Summit Yi vona ku ti Nyiketela eka Vumundzuku bya Africa’s Clean Energy
SCIENCE – Samiti ya masiku manharhu ya Maxelo ya Afrika leyi khomeriweke eNairobi etikweninkulu ra Kenya, leyi sunguleke hi Musumbhunuku, yi hlanganisile varhangeri vo hlawuleka ku suka emisaveni hinkwayo.
Varhangeri lava a va ri xiphemu xa Samiti leyi ku katsa Varhangeri va matiko, vatirhela-mfumo ni varhangeri va tiindasitiri, ku katsa ni vayimeri lava humaka eMozambique ni le Tanzania, nhloko ya Nhlangano wa Matiko Antonio Guterres, ndhuna ya EU Ursula von der Leyen ni murhumiwa wa maxelo wa le United States John Kerry.
Hi Ravumbirhi, Tiko ra United Arab Emirates (UAE) ri tshembisile ku nyikela mali yo ringana R86.22 wa tibiliyoni. Ku nyikela loku i ka nkoka, tanihileswi ku nga ta pfuneta eka ku maxelo ya tikonkulu Afrika. Ku ya emahlweni, UAE yi languterile ku rhurhela samiti ya COP28 eDubai hi Hukuri – ndzivamisoko 2023.
Sultan Al Jaber, loyi a rhangelaka khamphani ya oyili ya rixaka ya UAE ADNOC na khamphani ya eneji leyi pfuxetiwaka leyi nga ehansi ka mfumo Masdar, u avelanile leswaku “vuvekisi lebyi byi kongomisa eka ku nsimeka phayiphi ya ‘bankable clean energy projects’ eka tikonkulu Afrika.”
Jaber, loyi a tlhelaka a tirha tanihi murhangeri wa samiti ya maxelo ya COP28 leyi taka, u vule leswaku “nhlangano lowu katsaka Masdar wu ta tlanga xiave xa nkoka eku hluvukiseni ka 15 wa tigigawatt ta gezi leri tengeke loko kuya fika 2030.”
Ku sukela hi 2022, vuswikoti bya Afrika byo tumbuluxa eneji leyi pfuxetiwaka byi yime eka 56 wa tigigawatt, leswi swi vikiwa no tiyisisiwa hi Ejensi ya Eneji leyi Pfuxetiwaka ya Matiko ya Misava.
Xitshembiso xo hanana xa UAE a xi kombisi ntsena goza ra nkoka ro ya emahlweni eku yiseni emahlweni eneji leyi tengeke eka tikonkulu hinkwaro kambe xi tlhela xi kandziyisa nkoka wa ntirhisano wa matiko ya misava eku lulamiseni ka mhaka ta ku cinca ka maxelo hi xihatla.
Ku tinyiketela loku endliweke eka samiti leyi a yi khomeriwile eNairobi i rivoni ra ntshembo, leri kombisaka matshalatshala ya nhlanganelo ku tiyisisa switirhisiwa swa eneji leswi tengeke swa Afrika na ku hatlisisa nhluvuko ku ya eka vumundzuku lebyi nga ta tshama nkarhi wo leha na vutihlamuleri bya mbango eka hinkwavo
