Ndzawulo ya dyondzo yi engetela kharikhulamu
Hi Ntsakisi Gracia Chauke
Thekinoloji yi ya emahlweni yi cinca na ku ndlandlamuka hi rivilo ra le henhla swinene ku nga khathariseki swiyimo swa sweswi swa makete. Tithekinoloji letintshwa ti humelela hi vutumbuluxi lebyi pfulaka ndlela ku lulamisa timhaka ta misava.
Tani hi loko vutomi bya siku na siku byiya byi cinca hikwalaho ka Thekinoloji, ndzawulo ya Dyondzo ya Masungulo eAfrika Dzonga yi engeterile kharikhulamu ya ‘coding’ na tirhoboto eka nxaxamelo wa tidyondzo ta swikolo eka tigiredi ta R ku ya eka 9.
Kasi leswi swi landzela ku cinca eka pholisi ya rixaka mayelana na nongonoko na swilaveko swa ku tlakusiwa eka Tigiredi ta R ku ya eka 12. Kharikhulamu ya ‘coding’ na tirhoboto i ya nkoka ku letela machudeni hi thekinoloji leyintshwa na ku veka masungulo ya vutivi eka misava ya thekinoloji leyi tshamaka yi ri karhi yi cinca.
Hikokwalaho, ndzawulo ya Dyondzo ya Masungulo yi humesile kharikhulamu ya ‘coding’ na tirhoboto hi xikongomelo xa ku kongomisa na ku hlomisa machudeni ku tlhantlha timhaka, ku ehleketa hi vukheta, ku tirhisana, ku tumbuluxa, na ku tirha emisaveni leyi xidijitali xi rhangaka emahlweni.
Mulawurinkulu wa Ndzawulo ya Dyondzo ya Masungulo eka Tinhlayo, Sayense na Thekinoloji, Seliki Tlhabane u hlamusele leswaku I vutihlamuleri bya mfumo wun’wana na wun’wana, hi ku tirhisa Ndzawulo ya wona ya Dyondzo ya Masungulo, ku nyika dyondzo eka vaaki.
Naswona xivandla xin’wana na xin’wana xa dyondzo xi tshama xi ri karhi xi kambela loko tikharikhulamu leti xi ti nyikaka ta ha fikelela swilaveko leswi fanelaka. “Hi tekile xiboho sweswinyana, hi tekela enhlokweni ku cinca ka misava na swilaveko swa ntirho eka manguva lawa, leswaku Afrika-Dzonga ri lava ku hlomisiwa hi vuswikoti byo tirha hi ndlela leyinene.
“Naswona vutshila lebyi lavekaka eka nkarhi wa sweswi hi lebyi byi vitaniwaka vutshila bya xidijitali. Hikokwalaho, hi nghenisa tidyondzo leti hi xikongomelo xo hlomisa vadyondzi va hina hi vuswikoti lebyi nga ta va endla va kota ku tirha hi ndlela leyinene eka misava leyi ya ka emahlweni yi cinca hikwalaho ka thekinoloji,” ku vula Tlhabane.
Tlhabane u yile emahlweni a kombisa leswaku kharikhulamu leyi va sungule ku yi tsala hi lembe ra 2020. Naswona va le ka nkarhi lowu va heteke endlelo, kasi na huvo yo tiyisisa khwalithi ya dyondzo ku nga Umalusi yi pasisile kharikhulamu yoleyo.
Kasi hi tlhelo ro ndzetela no ntokota vadyondzisi, Tlhabane u vule leswaku vadyondzisi va lunghekile na swona va leteriwile ku kota ku dyondzisa tidyondzo leti ta ‘coding’ na tirhoboto.
Loko a gimeta u vule leswaku tani hi ndzawulo va tsakile swinene hikuva Afrika Dzonga hi rona tiko ro sungula eka tikonkulu Afrika ku nghenisa tidyondzo ta ‘coding’ na tirhoboto eka kharikhulamu ya tidyondzo ta masungulo.
