Thekinoloji yi olovisa vutomi

Share the News

 

 

Hi Ntsakisi Gracia Chauke

Hi nkarhi wa ku simekiwa ka Vhiki ra Sayense ra Rixaka eCentral University of Technology(CUT) eBloemfontein, Profesa Elijah Markus ku suka eka CUT Living Lab u tivise xitshunxo xa vutumbuluxi xa ku fambafamba [wheelchair] xo pfuneta lexi endleriweke ku antswisa vutomi bya vanhu lava hanyaka na vutsoniwa byo hambana. Thekinoloji leyi yi kongomisa ku pfuna vanhu lava feke mahlo, lava feke tindleve kumbe lava nga na vutsoniwa byo karhi hi ku tirhisa ‘Artificial intelligence’, tirhoboto ni ku lawula hi swikombiso swa mavoko.

Profesa Markus u hlamuserile leswaku, “Xitirhisiwa lexi xi endleriwe ku pfuna vanhu lava tsandzekaka ku famba-famba. Vanhu vo fana ni lava nga ni vuvabyi bya ku pfilunganyeka ka mianakanyo kumbe ‘autism’. Vanhu lava va nga ha tsandzekaka ku tirhisa xitirhisiwa xa ‘wheelchair’ ya ntolovelo. Kambe hi xitirhisiwa lexi, va nga xi phurogirema leswaku xi va yisa laha va faneleke va ya kona. Xitirhisiwa lexi xi kota ku famba hi xoxe hi mpfuno wutsongo swinene ku suka eka munhu loyi a tshameke eka xona.”

Xitirhisiwa lexi xi tirhisa thekinoloji yo fana na switwi na tikhamera ku xi pfuna ku famba. Xi nga lawuriwa hi ku tirhisa mavoko hi ku olova ematshan’weni yo photosela swo karhi kumbe swileriso swa rito. “Ku na xikirini eka xitirhisiwa lexi, lexi pfunaka munhu ku vulavurisana na xona. Xi pfumelela vanhu ku tirhisa swikombiso swa mavoko hambi ku ri xikomba-nkarhi xa manguva lawa [smartwatch] ku xi lawula,” ku vula Profesa Markus.

Profesa Elijah Markus etlhelo ka xitirhisiwa xa vanhu lava hanyaka na vutsoniwa lexi tirhisaka thekinoloji ya xiyimo xa le henhla

Xitirhisiwa lexi xo hlawuleka xi ni betiri leyi tshamaka tiawara ta mune ku ya eka ntlhanu, hambi ku ri siku hinkwaro, swi ya hi ndlela leyi xi tirhisiwaka ha yona. “Loko betiri yi chajiwile, u nga famba-famba siku hinkwaro, ku fana na riqingho,” a engetela.

Xitirhisiwa lexi i goza lerikulu ro ya emahlweni eku pfuneni ka vanhu lava hanyaka  na vutsoniwa ku famba-famba hi ku olova na ku hanya vutomi byo antswa, byo tiyimela. Xitirhisiwa lexi a xi ri swin’wana swa leswi kombisiweke hi nkarhi wa minkombiso eka xiendlakalo xa ku simekiwa ka Vhiki ra Sayense ra Rixaka.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mathunse Hlukani

Hlukani Mathunse is a talented journalist and media professional with a passion for storytelling and community engagement.

Mathunse Hlukani has 369 posts and counting. See all posts by Mathunse Hlukani

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *