Eskom yi teka goza ro basisa mbango

Hi Ntsakisi Gracia Chauke

Eskom yi tekile goza ra nkoka ro hunguta ku humesiwa ka khaboni na ku tlakusa vutleketli lebyi nga onhiki mbango hiku simekiwa ka switirhisiwa swo chaja mimovha ya gezi eMidrand, Gauteng. Kungu leri i xiphemu xa matshalatshala yo anama ya tiko ku hatlisisa ku amukeriwa ka ‘e-mobility’ na ku lulamisa switandzhaku leswi vangiwaka hi sekithara ya vutleketli eka mbango.

E-mobility swi vula ku tirhisiwa ka matimba ya gezi ku chayela mimovha na swivumbeko swin’wana swa swo famba. Yi katsa mimovha yo hambana-hambana ya gezi, yo tanihi timovha, mabazi, ni swin’wana, leswi tirhaka hi gezi ematshan’weni ya mafurha. E-mobility i xiphemu xa nkoka xa ku cinca ka misava hinkwayo ku ya eka vutleketli lebyi nga ta ka byi nga onhi mbango, tanihileswi yi pfunetaka ku hunguta ku humesiwa ka tigasi ta ‘greenhouse’ na ku thyakisa moya.

Hi ku hlanganisa swihlovo swa eneji leyi pfuxetiwaka na switirhisiwa swa xiyimo xa le henhla swo fana na switichi swo chaja, e-mobility yi nyika ndlela yin’wana leyi nga onhiki ntumbuluko leyi hoxaka xandla eka vumundzuku lebyi tengeke na bya rihlaza.

“Xiendlakalo lexi xi fungha goza ra nkoka eka ku tinyiketela ka Eskom ku seketela ku kula ka sekithara ya eMobility eAfrika-Dzonga na ku hoxa xandla eka swikongomelo swo anama swa tiko swa ku hunguta ku humesiwa ka khaboni,” ku vula va Eskom.

Hambi leswi ku nga na vuyelo lebyinene, Afrika Dzonga ri langutane na mintlhontlho yo hlaya eka rendzo ra rona ra e-mobility. Ntsengo wa le henhla wa mimovha ya gezi wu tshama wu ri xihinga lexikulu, ngopfungopfu eka mintlawa leyi holaka mali ya le hansi. Ku engetela kwalaho, mhaka ya mphakelo wa gezi hi nsiyerisano leyi nga xiphiqo lexi xa ha yaka emahlweni eAfrika Dzonga, swa vilerisa eka lava nga ta va vatirhisi va mimovha yo tirha hi gezi.

Hambiswiritano, ku ni ntshembo wa leswaku mintlhontlho leyi yi nga hluriwa. Ku hlanganisiwa ka swihlovo swa eneji leyi pfuxetiwaka, ku fana na gezi ra dyambu na moya, na switirhisiwa swo chaja swi voniwa tanihi swa nkoka ku tiyisisa leswaku ku cincela eka mimovha ya gezi swi yisa eka ku hunguteka lokukulu ka ku humesiwa ka khaboni.

Kuya hi swiviko leswi nga kona, Xiyenge xa vutleketli i xin’wana xa leswi hoxaka xandla swinene eka ku humesiwa ka tigasi ta ‘greenhouse’ eAfrika Dzonga. Ku amukeriwa ka e-mobility ku languteriwile ku tlanga xiave xa nkoka eku pfuneni ka tiko ku fikelela swikongomelo swa rona swa maxelo hi ku hunguta ku titshega hi mafurha ya fosili na ku tlakusa ku tirhisiwa ka eneji leyi tengeke.

“Ku simekiwa loku humelelaka ka switirhisiwa leswi i mbuyelo wa matshalatshala yo tinyiketela ya ntlawa wa phurojeke endzeni ka Eskom. Ntirho wa hina wu veka masungulo ya vumundzuku laha mimovha ya gezi yi tlangaka xiave xa nkoka eka ndhawu ya vutleketli bya Afrika-Dzonga.” ku engetela va Eskom.