Miako leyi nga riki enawini yi languteriwa ku susiwa

Hi Orlando Chauke

Loko doroba ra Giyani ri ri karhi ri kula, miako yo tala na switolo swa vaxavisi swi akiwile swi nga ri enawini eka tindhawu leti pfulekeke edorobeni. Swivumbeko leswi swi vekiwile handle ka mpfumelelo, naswona swi tlakusa ku vilela hi vuhlayiseki na ndlela leyi doroba ri kunguhatiwaka ha yona.

Hi ku hlamula, ndyangu wa vuhosi wa Siyandhani, lowu wu lawulaka misava ya doroba ra Giyani, wu lava leswaku miako leyi yi nga ri ki enawini yi susiwa. Hi nkarhi wa nhlengeletano eholweni ya vaaki ya Giyani hi Ravuntlhanu, Hosi Siyandhani, Famanda Tshabalala, u vule leswaku ndyangu wa yena wa vuhosi se wu sungurile nandzu wa le khoto leswaku swivumbeko leswi swi nga ri ki enawini swi susiwa. “Miako leyi yi endla leswaku doroba ra hina ri languteka ri ri na mpfilumpfilu naswona leswi endlaka leswaku vavekisi va fambela ekule. A hi nyikanga munhu mpfumelelo wo veka miako,” ku vula yena.

Hambiswiritano, leswi miako yo tala leyi nga riki enawini se yi akiweke, ndyangu wa vuhosi wu nga ha langutana ni nyimpi yo leha ya le khoto. Masipala wa Greater Giyani wu tlhela wu kunguhata ku teka magoza ya nawu ku susa miako leyi, na ku tiyisisa leswaku miako hinkwayo ya nkarhi lowu taka yi akiwa hi nawu.

Meyara wa Giyani Thandi Zitha u vule leswaku vatirhela mfumo va masipala va tilulamisela ku sungula nandzu wa vona wa khoto ku lulamisa xiphiqo lexi. U tlhele a kombisa leswaku varhangeri van’wana va ndhavuko va na vutihlamuleri byo karhi eka mhaka leyi, tanihi leswi minkarhi yin’wana va nyikaka mabindzu misava handle ko burisana na masipala. “Hi twisisa swiendlo swa n’wina,” a vula eka tihosi, “kambe eka swiyimo swo tala, hi n’wina mi tumbuluxaka swiphiqo hi ku nyika misava eka mabindzu handle ko tirha na hina.”

Meyara u hlamuserile leswaku minkarhi yin’wana ku akiwa mabindzu lamantshwa edorobeni handle ka vutivi kumbe mpfumelelo wa masipala, ntsena leswaku swiphiqo swi va kona endzhaku. U kandziyisile leswaku miako hinkwayo exikarhi ka doroba yi lava ku pasisiwa hi masipala no landzelela milawu ya ndhawu. U engeterile leswaku swo tala swa swivumbeko leswi swi nga ri ki enawini swi akiwe eka tindhawu leti khumbekaka ngopfu loko ko tshuka ku vile na timpfula ta ndhambi, leswi vekaka vanhu ekhombyeni.

Swiendlo swa nawu swa masipala i xiphemu xa pulani leyikulu yo endla leswaku Giyani yi hlayiseka, yi koka rinoko, no hleleka ku antswa. Vini va mabindzu ni vaaki lava nga ni miako leyi nga ri ki enawini va nga ha langutana ni tihakelo, swileriso swa le khoto kumbe hambi ku ri ku mbundzumuxiwa miako ya vona.

Loko endlelo leri ra nawu ri ya emahlweni, valawuri va hlohlotela wun’wana na wun’wana ku landzelela magoza lama faneleke loko a aka edorobeni. Matshalatshala lawa ya kongomisa ku endla leswaku ntsindza wa doroba ra Giyani wu va ndhawu leyi hlayisekeke no hleleka kahle eka vaaki na van’wamabindzu.