Xiyaxiya Limpopo emagondzweni lama hlayisekeke, yo saseka

Loko tiko ri ri karhi ri tilulamisela tiholideyi ta makumu ya lembe, va South African National Roads Agency SOC Limited (SANRAL) va tirhile hi matimba ku tiyisisa maendzo yo hlayiseka eka mamiliyoni ya vanhu lava fambaka ku ya endzela mindyangu kumbe ku nyanga ku xonga ka xifundzhankulu Limpopo.

Hi tindhawu ta yona to hlamarisa, ndzhaka ya ndzhavuko leyi fuweke xikan’we na vuhlayiselo byotala bya swiharhi, Limpopo yinyika vachayeri na vaendzi ntokoto wo hlawuleka wa riendzo ra le magondzweni. Va SANRAL va endlile ku antswisiwa loku heleleke ka switirhisiwa swa magondzo eka xifundzankulu hinkwaxo, ku hundzula magondzo yo hlaya ya nkoka ku va magondzo lawa hlayisekeke no fambeka.

R37, leyi khale a yi tiviwa tanihi “gondzo ra rifu” hikwalaho ka timhangu to tala leti koxeke vutomi, yi pfuxetiwile hi ku helela. Va SANRAL va vekisile mali ya R780 wa mamiliyoni ku ndlandlamuxa gondzo ku ya eka milayeni yimbirhi eka tlhelo rin’wana na rin’wana, leswi swi tumbuluxile swivandlanene swa mintirho swo tala na ku hunguta swinene ku dlayeteriwa ka vanhu emagondzweni.

Mufambisi wa phurojeke Lethu Dlanjwa u vule leswaku sweswi gondzo ri thyiwe vito ra “gondzo ro ya eka ntshembo”, ri hlanganisa tindhawu ta nkoka to fana na Polokwane, Burgersfort na Mbombela.

Gondzo lerikulu ra N1, gondzo ra nkoka eka vutleketli leri hlanganisaka Afrika Dzonga na matiko ya akelani, na rona ri antswisiwile hi xiyimo xa le henhla swinene. Ku tlula 1 000 wa mimovha yo tika na tilori swi tirhisa gondzo leri siku na siku.

SANRAL yi pfarile swigojana na ku aka makatla laha gondzo ri hundzaka hi le tintshaveni ku tumbuluxa gondzo leri hlayisekeke. Sweswi gondzo leri rinyika mfikelelo wo olova eka tindhawi totala to koka rinoko ra vapfhumba, kukatsa na ntanga wa rixaka wa Mapungubwe, ntanga wa rixaka wa Kruger na tindhawu to hlaya ta vuhlayiselo byo saseka.

Eka doroba ra le ndzilakaneni ra Musina, SANRAL yi le ku pfuxeteni ka gondzo ra N1 ra khale hi mpimanyeto wa R227m. Phurojeke leyi yi katsa ku pfuxeta swiphemu swa magondzo, ku engetela swikoweto leswintshwa swa magondzo na ku engetela tindlela ta le matlhelo. Ku antswisiwa ku ta ndlandlamuxa ku fambafamba, ku pfumelela vafambi ku fikelela switirhisiwa swa nkoka hi ku olova ku fana na xitichi xa switimela na ‘mall’ ya ndhawu.

Magondzo man’wana lama xiyekaka lama kumaka nyingiso ma katsa:

– R101, leyi yi nga eku pfuxetiweni exikarhi ka Mokopane na Polokwane ku ndlandlamuxa vuhlayiseki.

– R33, gondzo ro saseka leri nga na swikoweto swa milayeni leswi hlayisiweke kahle naswona ri hlanganisaka Afrika Dzonga na Botswana.

– Magondzo yo engetela yo fana na N11 na R508 ya antswisiwile hi swikoweto swa milayeni leswi hlelekeke na swikoweto swo engetela swa magondzo.

Vuvekisi lebyi bya switirhisiwa a byi endli swo tlula ku antswisa vuhlayiseki bya le magondzweni ntsena. Kambe byi tlhela byi tlakusa vupfhumba hi ku endla leswaku tindhawu ta le kule ti fikeleleka, no seketela nhluvukiso wa ikhonomi hi ku olovisa vutleketli lebyi tirhaka kahle, na ku nyika vafambi riendzo ro tsakisa swinene eka tindhawu ta Limpopo leti hlamarisaka.

Vafambi va tsundzuxiwa ku tshama va ri na vuxiyaxiya, va languta swiharhi swa nhova swo fana na timfenhe, na ku tirhisa tindhawu to tala to saseka to vona na tindhawu to wisa eka magondzo lawa ya antswisiweke.

Ku tinyiketela ka SANRAL eka switirhisiwa swa magondzo swi tiyisisa leswaku nguva leyi ya tiholideyi, mamiliyoni ya maAfrika-Dzonga ya ta kota ku famba hi ku rhula lokukulu ka miehleketo, ku languta ku saseka ka ntumbuluko na ku fuwa ka ndhavuko wa Limpopo.