Holobyenkulu a tshembisa ku pfuneta

Share the News

 

 

Hi Orlando Chauke

Holobyenkulu wa xifundzankulu xa Limpopo, Dokodela Phophi Ramathuba u tshembisile ku pfuneta ku kuma mali leyi lavekaka ku pfuxeta tikhempe hinkwato ta African Ivory Route exifundzheninkulu, leti sweswi ti nga eka xiyimo xo biha endzhaku ka loko vaphakeri va mali va humile, leswi va siyeke va nga ri na switirhisiwa swo tirha hi ku tiyimela.

African Ivory Route exifundzheninkulu lexi yina nxaxamelo wa tikhempe leti nyikaka mintokoto yo hlawuleka ya ndzhavuko na ntumbuluko. Tikhempe leti ti lawuriwa hi mabindzuntirhisano ya laha kaya naswona ti nyika vafambi minkarhi yo hlota ndzhaka leyi fuweke na tindhawu to hambana hambana ta ndhawu liya.

Yin’wana ya tikhempe ta African Ivory Route i khempe ya ndhavuko ya Baleni eGiyani, leyi tivekaka hi xihlovo xa yona xo hisa, lexi vaaki va ndhawu liya va Vatsonga va xi tekaka xi ri xo kwetsima. Hi xixika, vaendzi va nga hlalela vavasati va ndhawu liya va ri karhi va endla munyu hi ku tirhisa tindlela ta ndhavuko.

Hambiswiritano, endzhaku ka loko mali yi herile, sweswi khempe leyi yi langutane na mintlhontlho ya swa timali. Yi lava mali yo yi pfuxeta no endla yi koka rinoko ra vaendzi nakambe. Loko a vulavula ekhempeni hi Ravuntlhanu wa ti 24 Sunguti 2025, Holobyenkulu u kandziyisile nkoka wo seketela tiphurojeke hinkwato leti nga na vuswikoti byo tumbuluxa mitirho ku vuyerisa vaaki va ndhawu.

“Naswona, tanihi leswi mi vuleke, ndzi ta tirhisa nkucetelo wo karhi ku vona leswaku hi nga pfuxa njhani tikhempe leti. Lexi nga xa nkoka eka mina hi leswaku xin’wana na xin’wana lexi nga na vuswikoti byo pfuna munhu ku veka swakudya etafuleni xi fanele ku seketeriwa, ku nga khathariseki leswaku swi le kwihi, ngopfu-ngopfu etindhawini ta le makaya.

“A ndzi lavi leswaku vana lava humaka endhawini leyi va kula naswona va tshamela ro kongoma eDzongeni wa N1 ku ya lava mintirho kun’wana loko ku ri na vuswikoti byo tumbuluxa mintirho ya laha kaya,” ku hlamusela holobyenkulu, a vula leswaku ku tiyisisa leswi, i swa nkoka ku pfuxeta tikhempe leswaku va ta kota ku thola vanhu va ndhawu yoleyo.

“Hi laha hi swi voneke hakona hi nguva ya phesaphesa hi N’wendzamhala, ku famba ka timovha eka gondzo ra N1 a ku ri kukulu swinene hikuva un’wana na un’wana a a kongoma eGauteng eka swivandla swa mintirho. Hi fanele ku hundzula phurojeke leyi hi tlhela hi pfuxeta tikhempe ta hina hinkwato exifundzheninkulu. Xiviko xexo xa nomu lexi mi xi nyikeleke—ndzi nga tsakela ku xi vona xi tsariwe kunene ehansi,” a engetela.

Hi nkarhi lowu fanaka, Hosi Mahumani u vule leswaku ku fanele ku va na maqhinga lama nga ta endla leswaku khempe ya Baleni yi vuyerisa vaaki va ndhawu leyi, a vula leswaku matirhelo ya sweswi a ya va vuyerisanga. “Tanihi murhangeri wa vaaki, ndzi ta va ndzi endla vubihi eka vaaki va mina loko ndzi nga boxi leswaku ku sukela loko ku sunguriwile khempe leyi, a ku na sente na yin’we leyi fikeke ehofisini ya vuhosi bya Mahumani kumbe vaaki va ndhawu hi ku kongoma, naswona a hi nge pfumeleli leswi ku ya emahlweni hi laha ku nga heriki,” ku vula yena.

“Loko ndzi pfumelela phurojeke leyi, hi tiyisisiwile leswaku vaaki va ta vuyeriwa hi ku tumbuluxa mitirho na swivandlanene swin’wana, kambe leswi a swi humelelanga. Ndzi kombela mi languta xiyimo lexi tanihi ndzawulo no ta na tindlela tin’wana to tirha leti nga ta vuyerisa vaaki va mina,” u ye emahlweni, a vula leswaku u ta tlhela a rhumela vuxokoxoko byin’wana eka leswi lavaka ku langutisiwa hi tsalwa.

Tikhempe tin’wana ta African Ivory Route exifundzheninkulu lexi ti lavaka ku pfuxetiwa ti katsa khempe ya Modjadji eModjadji Cycad Reserve, khempe ya Blouberg ehansi ka tintshava ta Blouberg, khempe ya Fundudzi etintshaveni ta Soutpansberg, khempe ya Mafefe eka ndzhawu yale n’walungwini wa Drakensberg, na khempe ya Buffelshoek exiphen’wini xa le dzongeni wa Manyeleti Game Reserve.

Holobyenkulu u tiyisisile ku tinyiketela ka yena ku pfuxeta tikhempe leti, a kandziyisa leswaku ku endla tano swi ta tumbuluxa mintirho. “Ndza tsaka leswi CEO wa Limpopo Tourism Agency [LTA], Moses Ngobeni, a nga kona. U twile hinkwaswo naswona u ta tirha eka ku kuma mali ku hi pfuna ku pfuxeta tikhempe ta hina hinkwato na ku tumbuluxa mitirho eka vanhu va hina,” ku vula yena.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mathunse Hlukani

Hlukani Mathunse is a talented journalist and media professional with a passion for storytelling and community engagement.

Mathunse Hlukani has 369 posts and counting. See all posts by Mathunse Hlukani

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *