Bridging Digital Divides: Vuyelo Bya ku Vekiwa ka Xihondzo xa Netiweke eka Vaaki na Na le ka Mbango
SCIENCE – Eka nguva leyi lawuriwaka hi vuhlanganisi bya xidijitali, ku fikelela inthanete swi hundzuke xitirhisiwa xa nkoka eka dyondzo, vuhlanganisi, hambi ku ri eka ikhonomi. Hambi swi ri tano, ku avana hi ndlela ya xidijitali ku tshama ku ri mhaka leyi fambaku emahlweni, ngopfungopfu eka miganga leyi yi nga le vuswetini.
ku vekiwa ka xihondzo xa netiweke eka muganga wo tano a swi lulamisi ntsena ku avana loku kambe swi tlhela swi humesa switandzhaku leswikulu swa kahle eka mbango na le ka vaaki hi ku angarhela.
ku vekiwa ka xihondzo xa netiweke eka vaaki lava pfumalaka netiweke leyinene swi fungha goza ra nkoka ro hlanganisa eka vaaki lava va langutaneke na “ Digital inquality” avana ka xidijitali. Hi ku ya hi John Smith, Digital Inclusion Advocate, “Ku nyika mfikelelo wa inthanete eka miganga leyi pfumalaka a hi ku hlanganisa vanhu ntsena, kambe i ku va nyika matimba yo kota ku hoxa xandla eka ikhonomo hambi ku ri ku kuma mahungu ma tiko.”
Loko vuhlanganisi bya xidijitali byi nyika mimpfuno yo tani eka vaaki, hi nga ka hi nga honisi switandzhaku leswi swi vaka kona eka mbango. Hambiswiritano, ku vekiwa ka xihondzo xa netiweke ku na vuswikoti byo hunguta swin’wana swa swivilelo leswi. Mimbuyelo ya mbango ya ku vekiwa ka xihondzo xa netiweke yi tlula ku hunguteka ka nkucetelo wa switirhisiwa leswi thyakisaka mbango.
Hi ku nyika mfikelelo wa inthanete, mahungu ya nga hamba ya hangalasiwa hi ku tirhisa xidigitali ku tlula ku hangalasa hi maphepha lawa ya hetelelaka ya thyakisa mbango.
Sarah Lee, Sustainability Expert u vula leswaku, “Loko ku tirhisana ko tala ku famba eka inthanete, ku na vuswikoti bya ku hunguteka ka ku tirhisiwa ka maphepha, leswi yisaka xilaveko xa ku tsemiwa ka misinya yo endla maphepha ehansi.
Vuhlanganisi bya xidijitali byi nyika matimba eka vanhu hi ku nyika mfikelelo eka dyondzo, mahungu ya nhlayiso wa rihanyo, na swivandlanene swa mintirho eka inthanete. Chauke Gift, Murhangeri wa Muganga u vurile leswaku, ” ku vekiwa ka xihondzo xa netiweke, ku nyikile vantshwa va hina nkarhi wo fikelela tikhoso ta inthanete, ku va pfuna ku ndlandlamuxa mavonelo ya vona na ku navela vumundzuku byo antswa.”
ku vekiwa ka xihondzo xa netiweke eka vaaki lava pfumalaka netiweke ya kahle swi hundza eka swivandla swa vuhlanganisi bya xidijitali, tanihi leswi yi lulamisaka ‘digital Inquality’, yi vuyerisa mbango hi ku hunguta ka ku tirhisiwa ka maphepha, na ku nyika matimba eka vanhu ku antswisa vutomi bya vona
