Vini va swiphaza va khomiwa

Hi Orlando Chauke

Vini va mavhengele vo hlaya va matiko mambe va khomiwile hi Ravumune hi nkarhi wa ntirho wo hlanganela lowu endliweke hi maphorisa, vakamberi va rihanyo, na vatirhi ku suka eka Masipala wa Greater Giyani xikan’we na masipala wa xifundzantsongo wa Mopani emugangeni wa Mageva.

Xikongomelonkulu xa ntirho lowu a ku ri ku kambela mavhengele ya swiphaza lama nga ehansi ka vulawuri bya vaaki va matiko mambe, hi ku kongomisa eka ku kuma na ku susa swakudya leswi hundzeriweke hi nkarhi leswi xavisiwaka, mhaka leyi nga tlakusa ku vilela lokukulu etikweni hinkwaro.

Hi nkarhi wa ku kambela loku, valawuri va seche mavhengele ya nhungu. Ku katsa ni swakudya leswi hundzeriweke hi nkarhi, va kume leswaku vini van’wana va switolo a va nga ri na maphepha ya le nawini lama lavekaka leswaku va tshama etikweni. Hikwalaho ka sweswo, maphorisa ya khomile vini va mavhengele va nkombo hikwalaho ko xavisa swilo leswi hundzeriweke hi nkarhi na vanhu vanharhu hi ku va va ri etikweni swi nga ri enawini.

Ku engetela kwalaho, mavhengele ya swiphaza lawa ya kumiweke ya xavisa swakudya leswi hundzeriweke hi nkarhi ya pfariwile, naswona switirhisiwa leswi hundzeriweke hi nkarhi swi tekiwile leswaku swita lahliwa. Magoza lawa ya tirha tanihi xilemukiso eka mabindzu man’wana eka ndzhawu liya, leswi kandziyisaka nkoka wo landzelela milawu ya vuhlayiseki bya swakudya na swipimelo swa nawu.

Ntirho lowu wu kombisa ku tshikileriwa loku kulaka eka mabindzu lama nga landzeleriki milawu etikweni hinkwaro hi xikongomelo xo sindzisa swiyimo swa vuhlayiseki bya swakudya na ku tiyisisa leswaku rihanyo ra vaaki ra sirheleriwa. Hi nkarhi lowu fanaka, lava khomiweke va ta ya ekhoto ya majistarata ya Giyani, va langutane na swihehlo swo tlula milawu ya vuhlayiseki bya swakudya na ku tlula nawu wa vuhlapfa hi ku va va ri etikweni swi nga ri enawini.

Ku secha loku ku ve kona endzhaku ka loko ku tshuburiwe swakudya leswi onhakeke eka rin’wana ra mavhengele ya ndhawu leyi hi Ravunharhu vhiki leri nga hundza, leswi endleke leswaku masipala wu teka magoza. “Tolo, hi khomile n’wini wa xitolo lexi nga riki enawini loyi a xavisaka swakudya leswi hundzeriweke hi nkarhi, leswi nga na khombo eka rihanyo ra vaaki va ndhawu leyi,” ku vula Cony Manganyi, nhloko ya Rihanyo na Nhluvukiso wa Vanhu eka masipala.

“Tanihi masipala, hi tekile xiboho xo tirhisa nongonoko lowu kongomisiweke eka ku tiyisisa ku landzelerisa milawu exikarhi ka mavhengele hinkwawo ya swiphaza eGiyani. Hi simekile nongonoko lowu hi Musumbhunuku,” ku vula yena. A engetela leswaku, hambi leswi masipala wu nga wukulu, va ta endla matshalatshala hinkwawo ku hlanganisa miganga yo tala hi laha swi nga kotekaka hakona ku tiyisisa vuhlayiseki na bya vaaki.

Hambiswiritano, vanhu van’wana va sola goza leri, va vula leswaku masipala a wu fanele wu sungurile ku kambela edorobeni, laha vunyingi bya vaxavisi lava va xavaka switoko swa vona, ku lulamisa mhaka leyi hi ndlela leyinene. “Ku na mavhengele yo tala lawa ya vuriwaka ‘wholesale’ eBenstore [dorobeni] laha vanhu lava va xavaka kona xitoko, ha yini masipala wu nga sungulanga kwalaho?” ku vula Pita Mabasa eka pheji ya Facebook ya masipala.