Meyara Shadrack Maluleke a teka goza

Hi Ntsakisi Gracia Chauke

Meyara wa masipala wa muganga wa Collins Chabane, Cllr. Shadrack Maluleke u sungurile ntirho lowukulu wo pfala mavhengele ya swiphaza leswi nga riki enawini eka Malamulele. Leswi swi ta endzhaku ka xiphiqo xa tiko hinkwaro mayelana na mavabyi lama tluletiwaka hi swakudya leswi endleke leswaku vana vo tala va vabya swinene naswona, eka swiyimo swin’wana, swi vange mafu. Swakudya leswi khumbekeke a swi xavisiwa emavhengeleni ya swiphaza lama nga lawuriwiki, yo tala ya wona ya fambisiwaka hi vanhu va matiko mambe lava nga riki na mpfumelelo lowu faneleke.

Hi nkarhi wa ku kambela loku, valawuri va kume ku tlula milawu yo tala ya rihanyo ni vuhlayiseki. Eswitolo swin’wana, va kume mahele ni swihambukelo leswi pfulekeke, leswi endleke leswaku ku va ni swiyimo leswi nga basangiki leswi nga ha xungetaka rihanyo ra vanhu. Swiyimo leswi swi engetela khombo ra ku thyakisiwa ka swakudya na ku hangalaka ka mavabyi. Ku engetela kwalaho, ku tshuburiwe swakudya leswi nga na mavito yo duma kambe ku nga ri swona swa ntiyiso, leswi swi pfuxe ku vilela hi vuhlayiseki na ntiyiso wa swilo leswi xavisiwaka eka vaxavi.

Ku tlula ntlhanu wa mavhengele ya pfariwile hikwalaho ko tsandzeka ku fikelela swipimelo swa rihanyo na ku pfumala mpfumelelo wa mabindzu lowu faneleke. Vanhu vo hlayanyana va khomiwile hikwalaho ko va etikweni leri va nga ri na maphepha.

Kasi Ku kambela loku ku endliwile hi ku tirhisana na maphorisa, Ndzawulo ya Timhaka Xikaya, na vakamberi va rihanyo va xifundzantsongo xa Vhembe. Meyara Maluleke u kandziyisile leswaku matirhelo lawa i ya nkoka swinene ku tiyisisa vuhlayiseki bya vaaki na ku sirhelela vaaki eka switirhisiwa leswi nga hlayisekangiki na leswi nga vaka na khombo.

“Rihanyo na vuhlayiseki bya vaaki va hina hi swi rhangisa emahlweni. Ku tumbuluka ka sweswinyana ka mavabyi lama tluletiwaka hi swakudya ku hi kombise ndlela leyi swi nga ni khombo ha yona loko mabindzu ma tirha swi nga ri enawini naswona ma nga ri na mhaka ni rihanyo ra vaaki. A hi nge pfumeleli mahele, swihambukelo leswi pfulekeke kumbe swilo swa vuxisi leswaku swi xavisiwa emigangeni ya hina. Hi fanele hi tiyisisa leswaku un’wana ni un’wana, ngopfu-ngopfu vana va sirheleriwa eka swakudya ni tindhawu leti nga hlayisekangiki,” ku vula meyara Maluleke.

Swa ha te tano, Mavabyi lama vangiwaka hi swakudya, lama vangiwaka hi ku dya swakudya leswi thyakeke, ma nga vanga mavabyi lamakulu yo tanihi chefu ya swakudya, ku pfimba ka khwiri, nchuluko ni ku heleriwa hi mati emirini. Eka swiyimo swin’wana, swi nga ha dlaya munhu. Meyara u komberile vini hinkwavo va mavhengele ya swiphaza ku landzelela milawu ya rihanyo, ku hlayisa swakudya hi ndlela leyinene, na ku tiyisisa leswaku mabindzu ya vona ya tirha hi nawu.

Ku engetela eka makhombo ya rihanyo, ntirho lowu wu paluxe vatirhi va matiko mambe lava nga riki enawini lava tirhaka handle ka maphepha lama faneleke. Masipala wu tiyimiserile ku tiyisisa leswaku mabindzu hinkwawo eka ndhawu leyi ya landzelela milawu ya ndhawu, ku nyika havumbirhi ndhawu leyi hlayisekeke na swivandlanene swa mintirho leswi sirhelelekeke eka vaaki.

“Hi kombela un’wana na un’wana emugangeni ku hi pfuna,” ku engetela meyara Maluleke. “Loko u tiva mavhengele wahi na wahi ya swiphaza lama xavisaka swakudya leswi nga hlayisekangiki, swilo swa vuxisi kumbe lama tirhaka handle ka mpfumelelo lowu lavekaka, ma vika eka valawuri. Hi ri swin’we, hi nga sirhelela vaaki va hina ni ku aka ndhawu leyi hlayisekeke, leyi hanyeke kahle eka vanhu hinkwavo.”

Meyara a joyiniwe hi Chief Whip Cllr Erick Baloyi, swirho swa komiti ya vulawuri ya masipala, na vayimeri vo huma eka tiejensi to sindzisa nawu. Ntirho lowu i xiphemu xa matshalatshala yo anama, lama yaka emahlweni yo lulamisa mabindzu lama nga riki enawini, ku antswisa swiyimo swa rihanyo ra vaaki, na ku tiyisisa leswaku mabindzu ya tirha endzeni ka nawu.