Masipala wu va eka xiyimo xa kahle xa swa timali

 Hi Orlando Chauke

Nhloko ya Photifoliyo ya Timali eka Masipala wa Greater Giyani, mukhanselara Nkhensani Ndaba, u boxe leswaku sweswi masipala wu le ka xiyimo xo tiya xa swa timali naswona wu nga hakela swikweleti swa wona hinkwaswo handle swiphiqo. Loko a vulavula sweswinyana loko a ri karhi a nyikela xiviko xa yena xa kotara eka huvo ya masipala, Ndaba u kombisile swipimelo swa nkoka ku pima matirhelo ya masipala tanihi vumbhoni bya ku tshamiseka ka wona ka timali.

“Swikombiso swa hina swa nkoka swa timali swi kombisa leswaku masipala wu le ndleleni leyinene,” ku vula mukhanselara Ndaba. U hlamuserile leswaku xiyimo xa timali ta masipala xa sweswi xi pimiwa eka 2.25, leswi kombisaka leswaku masipala wu le ka xiyimo lexinene. U tlhele a boxa leswaku mpimo wa wona wa mali leyi nga kona, lowu kombisaka vuswikoti bya wona byo hakela swikweleti swa nkarhi wo koma, wu yime eka 2.13.

U tlhele a vula leswaku ku tshamiseka ka timali ka masipala, loku pimiweke eka 6.13, ku kombisa leswaku wu kota ku khoma swikweleti swa nkarhi wo leha. “Loko ndzi languta tinomboro leti, ndzi nga vula hi ku tiyiseka leswaku masipala wa ha swi kota ku hakela vatirhi, tibhonasi ta vona, na vaphakeri va vukorhokeri,” ku engetela yena. “Nhlayo ya hina ya le bangi yi kombisa leswaku hi nga tirha tin’hweti ti nga ri tingani handle ko kuma tidipoziti. Loko xiringanyeto xa mina xi ri ntiyiso, hi nga lawula exikarhi ka 6 na 8 wa tinhweti hi tirhisa ntsena mali leyi nga kona, handle ka nseketelo wa le handle,” ku vula yena.

Ndaba u vule leswaku a swi nga tolovelekanga leswaku masipala wu va na mali ya le bangi yo tlula 300 wa mamiliyoni ya tirhandi hi nkarhi lowu wa lembe. “Loko a hi tlhele hi kuma mali ya VBS, a hi ta va hi tshamile kwalomu ka va 500 wa mamiliyoni ta tirhandi,” u hlamuserile, a vula leswaku leswi i ku antswisiwa lokukulu eka masipala.

Loko a vulavula hi tindlela to tlakusa mali leyi nghenaka, u vule leswaku mbulavurisano wa khale wa huvo ya masipala eka ku antswisa nhlengeleto wa swikweleti—hi ku hunguta ntswalo eka vaaki lava hakelaka swikweleti swa vona—wu kombisa mbuyelo lowunene. “Xipikara, mi nga ha tsundzuka leswaku hi tshame hi burisana hi tindlela to antswisa nhlengeleto wa mali. Ndza tsaka ku vika leswaku hi endla nhluvuko lowunene. Hi nghenise tindlela to hlohlotela vaaki ku hakela swikweleti swa vona swa masipala. Hi ku tirhisa ndlela yo hunguta ntswalo,” ku vula yena. U engeterile leswaku masipala wu tlhele wu kota ku hlayisa 13.6 wa mamiliyoni ya tirhandi hi ku tirhisa maqhinga yo hunguta ku durha. “Mali leyi yi fanele ku tlheriseriwa eka vukorhokeri lebyi nga bya nkoka eka miganga ya hina,” ku vula yena.